Tác dụng chữa bệnh của thảo dược ngưu tất

Hiện nay ngưu tất được trồng nhiều ở các tỉnh phía bắc. Theo y học cổ truyền ngưu tất là một vị thuốc quý được dân gian dùng để điều trị viêm khớp.

Ngưu tất có tên khác là bách bội, ngưu kinh. Tên khoa học là Achyranthes bidentata  Amaranthaceae ( họ rau dền). Ngưu tất thuộc loại thân thảo cao khoảng 1m thân mảnh, hơi vuông, lá mọc đối hình trứng đầu nhọn, mép nguyên. Hoa mọc thành bông ở đầu cành hay kẽ lá.

1. Bộ phận dùng, thu hái

Rễ ngưu tất được thu hái vào mùa đông khi thân lá đã khô héo, đào lấy rễ cắt bỏ phần trên cổ rễ và rễ con, rửa sạch, đem phơi rồi bỏ lại thành từng bó nhỏ sau đó tiếp tục phơi cho tới khi da nhăn nheo, đem xông sinh phơi khô ta được vị thuốc ngưu tất có mùi đặc trưng

Thành phần hóa học chính: saponin triterpenoid, hydratcarbon và một số muối kali

2. Tác dụng của ngưu tất

Theo y học cổ truyền ngưu tất có vị đắng chua, tính bình, không độc quy vào kinh can thận. Dạng ngưu tất sống có tác dụng tán huyết ứ, tiêu ung, lợi thấp. Dạng ngưu tất chin có tác dụng bổ can, ích thận, cường tráng gân cốt. Cao lỏng ngưu tất có tác dụng làm dịu sức căng của tử cung chuột bạch. Trong dân gian thường dùng ngưu tất trong điều trị bệnh viêm khớp, kinh nguyệt không đều

3. Công dụng của ngưu tất

Ngưu tất dạng sống chữa cổ họng sưng đau, mụn nhọt, tiểu gắt buốt, tiểu ra máu, ứ huyết gây đau bụng, chấn thuognw tụ máu, đầu gối nhức mỏi

Ngưu tất tẩm sao chữa can thận hư, ù tai, đau lưng mỏi gối, tay chân co quắp hoặc bại liệt. Chiết xuất saponin làm thuốc giảm cholesterol trong máu

Liều dùng: ngày 3-9g dưới dạng thuốc sắc

Lưu ý: không dùng cho phụ nữ có thai do ngưu tất có tác dụng hoạt huyết và tăng co bóp tử cung

4. Bài thuốc chữa bệnh từ ngưu tất

Chữa bại liệt, co giật, phong thấp teo cơ, đột quỵ, xơ vữa mạch máu: lấy 40-60g ngưu tất sắc uống nhiều lần trong ngày.

Chữa các chứng bị thương máu tụ ở ngoài hoặc đi xa về chân tay nhức mỏi: ngưu tất 100g, huyết giác 50g, sâm đại hành 30g ngâm trong rượu từ 30-40 ngày trở lên. Một ngày uống 1-2 lần mỗi lần 10-15ml

Chữa đau nhức xương khớp, thấp khớp: ngưu tất 12g, hy thiêm 16g, thổ phục linh 10g, cẩu tích 10g, cốt toái bổ 10g, trần bì 6g sắc uống ngày 1 thang chia làm 3 lần trước bữa ăn dùng liên tục 2-3 tuần.