Ngôi chùa mang dấu ấn lịch sử giữa lưng chừng núi Yên Tử – Quảng Ninh: Chùa Hoa Yên

Địa điểm du lịch chùa Hoa Hiên

Quảng Ninh – tỉnh thành được ví như Việt Nam thu nhỏ khi có cả biển, đảo, đồng bằng, trung du, đồi núi, biên giới. Ngoài nổi tiếng về khoáng sản và tài nguyên thiên nhiên, Quảng Ninh còn là địa điểm nổi tiếng với nhiều danh lam thắng cảnh và các di tích lịch sử như Vịnh Hạ Long, Vịnh Bái Tử, Đảo Cô Tô, Hang Sửng Sốt, Bãi cọc Bạch Đằng, Núi Bài Thơ, thương cảng Vân Đồn, Bãi biển Sun World Hạ Long , khu quần thể di tích lăng của các vua Trần hay cả quần thể di tích danh thắng Yên Tử… Nếu sắp tới có dịp ghé thăm Quảng Ninh, một trong những địa điểm kể trên có lẽ sẽ là điểm đến hết sức lý tưởng đối với bạn. Nếu là một người yêu thích, khám phá lịch sử hay là người con hướng về cửa Phật, thì khi tới Quảng Ninh, địa điểm mà bạn nên ưu tiên đến thăm chính là Chùa Hoa Yên.

Giới thiệu về chùa Hoa Yên

Chùa Hoa Yên trước kia có tên cũ là chùa Vân Yên, (Vân Yên khi đó có nghĩa là mây khói), dân gian vẫn thường gọi ngôi chùa này bằng cái tên giản dị và dễ nhớ là chùa Cả, chùa Hoa Yên hay chùa Chính.

Nằm ở xã Thượng Yên Công, thành phố Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh, chùa Hoa Yên thuộc quần thể di tích danh thắng Yên Tử – được xem di tích quốc gia đặc biệt. Trong quần thể di tích danh thắng Yên Tử có rất nhiều ngôi chùa, ngôi miếu hay am… nhưng trong số đó, chùa Hoa Yên lại được coi là ngôi chùa chính của hệ thống chùa Yên Tử bởi chùa không chỉ nguy nga, rộng lớn mà đây còn là nơi gắn liền với các sự kiện lịch sử và để lại những dấu tích huy hoàng trước kia.

Dấu mốc lịch sử của chùa Hoa Yên 

Vào thời Lý, khi đạo Phật được truyền bá và phát triển rộng rãi, nhiều ngôi chùa cũng theo đó mà được xây dựng nên. Chùa Hoa Yên trước kia cũng được các nhà sư xây dựng vào thời kỳ thịnh hành Phật giáo đó. Khi đó chùa chỉ là một am thất nhỏ, mái chùa lợp bằng các loại lá cây rừng, chùa nằm ở lưng chừng ngọn núi Yên Tử với độ cao 516 mét, cũng vì vậy mà chùa khi đó được đặt tên là Vân Yên bởi chùa nằm ở độ cao này quanh năm đều thấy mây phủ, mây lững lờ trôi, trắng nhẹ như mây khói.

Cũng chính ở ngôi chùa này, khi vua Trần Nhân Tông đến đây tu hành đã thống nhất các thiền phái ở đây, lập ra một thiền phái mà ngày nay người ta vẫn gọi là thiền phái Trúc Lâm, từ đó có đạo hiệu là Trúc Lâm Đầu Đà, Trúc Lâm Đại Sĩ hay Giác hoàng Điều Ngự và thường mở các lớp truyền dạy yếu kỷ thần tông cho các đệ tử của mình là Pháp Loa, Bảo Sái, Huyền Quang và các đệ tử khác.

Lại nói thêm, ban đầu chùa được thiền sư Hiện Quang Khai Sơn, các đệ tử nối pháp sau đó lần lượt là thiền sư Thường Chiếu, quốc sư Trúc Lâm, quốc sư Đại Đăng, thiền sư Chiêu Diêu, thiền sư Huệ Tuệ, sau đó mới đến Đại Đầu Đà Trúc Lâm là vua Trần Nhân Tông. Tuy vua Trần Nhân Tông là thế hệ thứ 6 của chùa, nhưng vì thống nhất và lập nên thiền viện Trúc Lâm nên người đời gọi ông với hiệu là Trúc Lâm đệ nhất tổ.

Vào năm 1317, Pháp Loa được truyền lại y bát, trở thành đệ nhị Tam Tổ của chùa. Lúc này cho xây dựng nguy nga lại chùa Hoa Yên, tạo nên một quần thể kiến trúc chùa có diện tích rộng lớn có tiền đường, thượng điện để thờ Phật, chùa còn có lầu trống, lầu chuông, nhà nghỉ khách, nhà dưỡng tăng, nhà in kinh, nhà giảng đạo…

Vào thời Lê, khi vua Lê Thánh Tông đến đây vãn cảnh chùa, thấy cảnh trí và địa thế tốt đẹp, trăm hoa khoe sắc, mây trắng kết hoa nên đã đặt lại tên cho chùa là chùa Hoa Yên.

Nhưng đến những năm dưới thời Nguyễn, chùa xảy ra hoả hoạn, chỉ còn sót lại phế tích, di vật, các tảng đá kê chân cột có kích thước rộng lớn, điều đó cũng đủ để cho thấy diện tích của chùa trước đó nguy nga, rộng lớn như thế nào.

Phải đến cuối năm 2002, Chùa Hoa Yên mới được xây dựng lại dựa trên nền kiến trúc của chùa vào thời Trần.

Vị thế và kiến trúc của chùa Hoa Yên

– Vị thế của chùa 

Chùa Hoa Yên toạ lạc ở ngọn núi cao nhất của dãy núi Yên Tử là sườn núi đầu voi, thuộc cánh cung Đông Triều. Vị trí chùa toạ lạc được tương truyền là nơi rồng nằm, cụ thể, nơi chùa đang đứng chính là trán rồng.

Chùa được thiết kế và xây dựng hướng về phía Tây Nam, lưng tựa vào núi và có một địa thế tuyệt đẹp.

– Sơ lược kiến trúc của chùa 

Trên con đường hành hương đến chùa, mọi người thường bắt gặp hai con đường, một con đường có hàng tùng cổ thụ có hơn 700 năm tuổi ở hai ven đường, một con đường có hai hàng trúc hai bên, hai con đường này để đi lên và đi xuống. Tuỳ theo sở thích của từng người mà chọn đường nào đi lên, đường nào đi xuống.

Đi qua hai con đường, người ta sẽ bắt gặp hệ thống tháp đa dạng và phong phú : của các thế hệ thiền sư phái Trúc Lâm trước.

Tiếp tục đi tiếp, đi hết qua một đoạn dốc dựng đứng sẽ đến sân sau của vườn tháp trung tâm, có gần 100 ngọn tháp và mộ bằng gạch, xi măng, đá.

Vào chùa chính của chùa, bạn sẽ thấy chùa có kết cấu hình chữ “công” gồm tiền đường, bái đường và hậu cung, toàn bộ kiến trúc được làm bằng gỗ. Cấu trúc các gian, các toà khác có diện tích rất rộng lớn.

Đến cuối cùng là nhà thờ Tổ, Tả Vu – Hữu Vu, Lầu chuông – Lầu trống của chùa.